Emotieregulatie

Emotieregulatie is één van de 11 executieve functies. In dit blog ontdek je kort wat achtergrond en geven we kort wat tips. Voor meer informatie raden we het boek: Slim maar… aan van Peg Dawson en Richard Guare.

Een zaal vol onbekende binnenlopen. Er was een tijd dat ik het gewoon niet deed. Beter wegblijven dan afgewezen worden. Uiteindelijk bleek dat afgewezen worden wel erg mee te vallen. Je krijgt wel eens een vreemde blik toegeworpen die je negatief kan interpreteren, maar dat doe je helemaal zelf.

Nu scan ik snel de zaal en loop doelbewust op mijn uitgekozen stoel af. Daarna ga ik het liefst met mijn eigen spullen zitten rommelen. Zo overleef ik de grote massa onbekende en mijn eigen emoties wel!

• Vermogen om je emoties onder controle te houden
• Gedragsfunctie
• Voor de eerste verjaardag wordt de basis al ontwikkeld
• Goede ontwikkeling: beter in staat om doelen te bereiken, rustig blijven in emotioneel beladen situaties
• Slechte ontwikkeling: last van angsten en frustratie

Na de gym wachten de kinderen (als het goed is bezweet) in het halletje.

Ze vervelen zich terwijl ik tussen de jongens- en meisjeskleedkamer heen en weer ren om iedereen aan te sporen en te helpen. Meestal met het zoeken naar kleding stukken.

Ik sta in de meisjes kleedkamer als ik iemand een hele harde schreeuw hoor geven.

Zo snel als ik kan sta ik in het halletje en zie een jongen heel boos in een hoekje staan.

Hij heeft zijn armen over elkaar.
Staat te stampvoeten.
Kijkt ontzettend boos en laat af en toe nog een schreeuw horen.

“Wat is er aan de hand?”

“Grrrr”

“Als je wilt dat ik je help moet je even gewoon gaan praten.”

“NEE!”

Oké, dit wordt niks. Dan doe ik ook wel niks.

Maar dan is daar de rest van de klas.

“Hij wilde met mij in de rij, maar ik loop al met Teun.”
“Ja, en toen duwde hij mij aan de kant.”
“En stond op mijn teen.”
“Terwijl hij in mijn oor schreeuwde.”

Meneer Boos, oftewel Rick, heeft het inderdaad niet handig aangepakt, maar ik heb niet het idee dat dit gesprek achter zijn rug hem gaat helpen.

“Weet je, we lopen nu eerst maar eens naar school terug.”

“NEE!” (dit komt uit richting van Rick, ik durf niet te kijken.
Dit zijn van die momenten dat je maar hoopt dat het niet te ingewikkeld wordt.

Ik met de klas naar buiten en… nee hè… Rick loopt niet met ons mee.

Bah

Tegen de klas: “Loop maar rustig naar het plein en speel daar nog maar even.”

Tegen Rick: “Ik vind het prima als je nog boos bent, maar ik verwacht wel dat je even meeloopt naar de klas.”

“Ik wil niet naar de kinderen, ze zijn allemaal STOM!!!!”

“De kinderen zijn even aan het spelen. Kom, dan lopen wij naar een bankje.”

Gelukkig, hij gaat mee!

Op het bankje wordt hij iets rustiger en we kunnen uiteindelijk praten.

Afgewezen worden, het is ook niet leuk…

Emotieregulatie is niks anders dan het vermogen om je eigen emoties de baas te blijven. Onze emoties kunnen vreselijk in de weg zitten. Denk maar aan angst om te falen. Maar ook frustratie en teleurstelling zijn erg vervelend. De doelen die we willen bereiken kunnen zo erg onbereikbaar lijken.

Daarnaast kun je ook last krijgen van sociale problemen als je emotieregulatie slecht is. Denk maar aan het jongetje uit het voorbeeld hierboven. Vriendjes maken en vooral houden is best lastig. Hij kon andere kinderen best bang maken en hield weinig rekening met klasgenoten.

Maar emotieregulatie betekent ook dat je positieve emoties kunt gebruiken om dóór te zetten en dat je ze kunt gebruiken om moeilijke periodes door te komen.

De ontwikkeling van emotieregulatie begint al voor de eerste verjaardag. Een baby leert om zichzelf te troosten als zijn behoeftes niet direct bevredigd worden. Wat natuurlijk best wel eens gebeurt, ouders kunnen en willen lang niet altijd hetzelfde als hun kind.

Hoogbegaafdheid & Emotieregulatie

Er wordt nog wel eens gezegd dat hoogbegaafde leerlingen sociaal-emotioneel achterlopen. Dat ze sociaal onhandig zijn, betweterig of snel boos. Er zullen, net als bij alle mensen, vast hoogbegaafde kinderen zijn bij wie dit het geval is.

Toch is dit een hardnekkig vooroordeel, dit heeft namelijk NIKS met hoogbegaafdheid te maken.

Voor het gemak vergeten we vaak dat sociaal-emotioneel twee heel verschillende zaken zijn. Dit is ontzettend belangrijk om je te beseffen. Want je sociale vaardigheden zijn verbonden met je cognitieve vermogens. Bij iedereen, dus ook bij hoogbegaafde leerlingen.

Dit wil zeggen dat ze sneller dan gemiddeld door hebben hoe de sociale omgangsvormen werken en deze kunnen ze ook prima toepassen. Het kom vaker voor dat hun omgeving deze omgangsvormen nog niet kennen, waardoor de hoogbegaafde leerlingen hun vaardigheden niet kunnen tonen.

De emotieregulatie is niet gekoppeld aan de cognitieve vermogen en kan daardoor onder, boven of op het gemiddelde van de klas liggen. Zo kan het prima gebeuren dat een leerling flink gefrustreerd raak en dit onhandig uit. Dit is geen reden om dat de leerling kwalijk te nemen. Dit is een normale ontwikkeling en vraagt juist ons begrip en begeleiding.

Hoogbegaafd zijn betekening niet gelijk alles goed doen. Deze leerlingen leggen net als de rest een leerroute af en deze is altijd uniek.

1. Jonge kinderen en sommige ouderen, hebben ondersteuning nodig bij emotieregulatie. Accepteer dit en probeer geduldig te zijn. Je bereikt niks met ongeduld, je legt er alleen je eigen regels mee op zonder dat deze echt begrepen worden. De kans is op die manier groot dat ‘jouw’ regels niet worden opgevolgd in andere situaties.

2. Zorg voor (tijdelijk) overzichtelijke routines. Je past zo de omgeving aan zodat het kind de controle kan houden. Blijf niet te lang vasthouden aan dezelfde routes. Dat houdt de ontwikkeling juist tegen! Zoek zo nu en dan de rek op en kijk waar de huidige grens van een leerling ligt. En ja, soms ga je er dan per ongeluk overheen. Dat is niet erg, zolang je daar de leerlingen niet de schuld van geeft. Ze zijn veel veerkrachtiger dan je misschien denkt.

3. Maar ja, soms wil je gewoon afwijken van de routine, ook al kan een leerling dat nog niet zo goed aan (flexibiliteit is trouwens ook een executieve functie). Vergeet in zo’n gevolg de leerling niet mee te nemen in de verandering en vertel erbij waarom dit zo is.

4. Alle emotionele situaties voorkomen is een onmogelijk streven. Probeer het kind strategieën te leren om er mee om te gaan. Spreek een signaal af als een kind even alleen wil zijn bijvoorbeeld. Ook het aanleren van ontspanningstechnieken is een goede optie.

5. Stel een stappenplan of checklist op met het kind om probleemsituaties door te komen. Alleen al het (samen) controleren van het stappenplan kan rustgevend werken.

• Kunnen bemiddelen tussen andere kinderen zonder zelf emotioneel te worden.
• Een nieuwe klas binnenstappen waar je niemand kent
• Flexibel zijn als de plannen veranderen
• Kunnen relativeren (“Nou gelukkig was het maar een sleutelhanger die ik kwijt ben en niet de sleutel zelf”)

Voorbeelden slecht ontwikkelde emotieregulatie

• Woedend zijn als je verliest bij een spelletje
• Gefrustreerd raken van moeilijke taken
• Dichtklappen bij het krijgen van de beurt in de kring
• Niet in staat een compromis te sluiten.

Niks missen?

Het is fijn als passend onderwijs ook voor (hoog)begaafde leerlingen wordt gerealiseerd. Wij zetten ons daarvoor in. We delen elke 2 weken gratis een blog met een cadeautje.Wil je niks missen? Schrijf je in voor onze inspiratiemails.