In ons ideale wereldbeeld bestaan er oplossingen die ALTIJD werken. We houden onszelf hier mee voor de gek. Er bestaan geen acties, oplossingen, tips en tools of vragen die altijd hetzelfde effect of antwoord hebben.
‘Zou ze nu daadwerkelijk aan de slag gaan met verrijkingswerk in de klas?’
‘Ik weet het niet. Ze laat de leerlingen vaak nog veel werk uit het basisboek maken. Ik hoop dat de kinderen nu niet alleen maar meer werk krijgen. Dan heb ik liever dat ze het verrijkingswerk nog even laat liggen en het compacten goed regelt.’
‘Ze heeft in elk geval interesse getoond in het nieuwe materiaal.’
Vragen naar tips en tools aan een specialist
Als je eenmaal als specialist hoogbegaafdheid aan het werk gaat, zal je dit type vragen regelmatig langs horen komen. Collega’s zien je soms als bron voor duidelijke stappenplannen, nieuwe handigheidjes wat betreft klassenmanagement of een wandelende encyclopedie van geschikt verrijkingsmateriaal. Hieronder lees je een aantal variaties op deze vragen:
- Op welke manier zorg ik ervoor dat deze leerling weer gemotiveerd raakt?
- Hoe kies ik het juiste verrijkingsmateriaal?
- Wat is handig om te doen als mijn collega niet compact in de klas?
- Hoe ga ik het gesprek met school aan over passend onderwijs voor mijn kind?
- Heb jij tips voor het aanpassen van de weektaak van de hoogbegaafde leerlingen?
- Wat is een werkbare manier om je klassenmanagement te regelen zodat compacten & verrijken makkelijker te organiseren wordt?
- Hoe help ik ouder inzien dat ze zich teveel zorgen maken om hun kind?
- Welke tools zijn er om vaardigheden te trainen in de plusklas?
- Hoe krijg ik mijn schoolteam geïnspireerd om aanpassingen te doen in het onderwijs voor de HB leerlingen?
Ik kan zo nog wel even doorgaan. Zoveel mensen, zoveel vragen.
Er kunnen allerlei redenen zijn om dit type vragen te stellen
Vaak willen we een situatie anders gaan aanpakken of iets oplossen en zien we zelf nog niet hoe we dat moeten gaan doen. Het kan dan heerlijk zijn om even samen te brainstormen of om inspiratie te krijgen.
Maar net zo vaak wordt de vraag gesteld en wordt er niks, of maar heel kort iets gedaan met het antwoord. Je ziet die ene collega toch weer verdergaan in oude routines. In dit artikel wil ik een aantal inzichten delen die je wellicht helpen om die collega te begrijpen.
En aan alle (toekomstig) specialisten wil ik als eerste zeggen, neem dit gedrag niet persoonlijk. Je doet niks verkeerd met het geven van advies, tips of tools. Dit zijn heel gewone menselijke gedragingen. Jij doet het waarschijnlijk op andere terreinen ook. Zodra je dit gaat herkennen, valt er bij jezelf misschien een stuk weg wat betreft irritatie, teleurstelling of onzekerheid over je rol als specialist.
1. Op zoek naar makkelijke oplossingen die altijd werken
In ons ideale wereldbeeld bestaan er oplossingen die ALTIJD werken. Ons brein denkt heel lineair, van A naar B. Als ik dit doe, dan gebeurt er dat. Deze versimpeling van de werkelijkheid is handig, want het kost ons minder energie om steeds te bedenken dat een actie meerdere gevolgen kan hebben. En dat die gevolgen heel verrassend kunnen zijn.
We houden onszelf hier mee voor de gek. Er bestaan geen acties, oplossingen, tips en tools of vragen die altijd hetzelfde effect of antwoord hebben.
Zelfs het antwoord op de som 1 + 1 = … kunnen we beantwoorden met 11. En ja, ik weet het, dit is als grapje bedoeld. Maar laten we wel wezen, het is gewoon waar. Dat het ‘goede antwoord’ op deze vraag 2 is, hebben we elkaar aangeleerd en is een afspraak. Er zijn vast nog meer antwoorden op deze vraag te bedenken, maar ik met mijn vastgeroeste volwassenenbrein vindt dat al lastig om voor te stellen. Vraag het de kinderen maar eens, zij weten nog dat er op elke vraag meerdere antwoorden zijn.
Ben je toch op zoek naar die ene juiste oplossing dan is de kans groot dat je op een bepaald moment ontdekt dat die oplossing niet altijd het gewenste effect heeft. Dit kan ontzettend teleurstellen, je kunt aan jezelf gaan twijfelen (doe ik het dan verkeerd?) of aan de oplossing zelf. Elk moment is nieuw: elk schooljaar, elk seizoen, elke week, elke les, elke minuut.
Herken je collega’s die op zoek zijn naar de eenvoud, naar die ene oplossing die elk hoogbegaafd kind gaat helpen? Snap je hun wens tot dit type oplossingen? Waar heb je die neiging zelf?
2. Nu controle willen op iets in de toekomst
Wat zouden we toch graag controle hebben op de toekomst. Deze wens is heel nadrukkelijk aanwezig in onze maatschappij. Leren voor een toets, een dagprogramma maken, reflecteren, diploma’s halen, doelen stellen, analyseren, een route uitstippelen, lesstof inplannen, alles voor de gewenste uitkomst.
In al deze gevallen denken we van tevoren dat onze acties een lineair gevolg hebben. We zijn zo geprogrammeerd dat we hier ook de bewijzen voor zien. Maar wat nu als er verwacht wordt dat we iets nieuws gaan doen? Als we nog niet weten wat de oplossing is voor die hoogbegaafde leerling die niet meer naar school wil?
We weten het niet en dus gaan we gokken.
Je kunt het nadenken over de toekomst zien als een groot zwart denkgat. Er zijn zoveel factoren niet te overzien (in feite alle factoren) dat ons brein deze gaten gaat opvullen. Want blijkbaar moet er over nagedacht worden voor we iets durven doen.
Hoe vullen we dit gat op? We gaan onze oude ervaringen langs om te kijken of daar iets gevonden wordt wat vergelijkbaar is. Herinneringen, verhalen, nieuwberichten en situaties komen in je op. Dit kunnen ook prima verhalen zijn uit boeken of films.
Vervolgens gaat onze fantasie er een draai aan geven. Mensen zijn zeer creatief en dit uit zich op vele manieren. Zo ook op het gebied van toekomstdenken. Onze fantasie probeert zich natuurlijk aan onze norm van ‘realistisch’ te houden. We bedenken zo realistisch mogelijke scenario’s, maar vergeten dat het zelfs dan nog simpel om fantasieën gaat.
Alles wordt aan elkaar gedacht en voilà, we hebben het denkgat gevuld. Ons brein probeert ons te helpen, heus. Maar dat betekent niet dat we ook maar iets aan hebben.
Vervolgens proberen we controle uit te oefenen op het toekomstscenario dat het meest is blijven plakken in ons brein. We denken in het hier en nu al te weten of een tip of werkwijze gaat werken, want we zien immers in onze gedachten al wat er waarschijnlijk gaat gebeuren. Weliswaar zijn het allemaal verzinsels, maar dat vergeten we voor het gemak even op dat moment.
Herken je deze menselijke neiging van ons brein: U vraagt om een toekomstscenario, wij draaien? Herken je het bij collega’s (‘Ja maar als die leerling dat mag, dan willen ze het straks allemaal’)? En kun je jezelf hier ook op betrappen?
3. Het missen van inzicht
Wanneer verandering voor onszelf niet logisch is, hebben we wilskracht nodig om het vol te houden. Ik herhaal hier even een stukje uit het artikel Bewuste sabotage van passend onderwijs? Verandering in een onderwijsorganisatie:
Verandering begint niet met actie.
Dat zien we vaak over het hoofd. Verandering begint namelijk met inzicht. Een inzicht betekent dat je werkelijkheid er anders uit gaat zien. Denk maar aan het moment dat je ontdekte dat Sinterklaas niet bestaat. Je werkelijkheid werd anders.
Zo is het bij veel specialisten gegaan. Op enig moment hebben ze inzichten gehad rondom hoogbegaafdheid. Persoonlijke inzichten of meer op het niveau van goed onderwijs.
Deze inzichten zorgen ervoor dat het oude gedrag niet meer logisch is. Op deze manier is verandering moeiteloos. Niet dat je gelijk perfect weet wat te doen, maar je staat open voor nieuw gedrag. Je gaat het experiment aan om dit te ontwikkelen.
Oplossingen, tips en tools werken alleen als je er zelf aan toe bent. Ben je er niet aan toe dan heb je wilskracht nodig om ze in te zetten. En wilskracht inzetten vraagt veel energie. Vroeg of laat is je grens bereikt en lukt het niet meer. Behalve als je gaandeweg alsnog en inzicht hebt gehad. Maar vaak, juist als we iets heel hard proberen, staan we minder open door alle energie die we opgebruiken.
Herken je voor jezelf momenten dat oud gedrag niet meer logisch was? Herken je ook wanneer je op doorzettingsvermogen nieuw gedrag uitprobeerde en je terugviel? Kun je nu dan ook met een meer compassievolle blik naar jezelf en die ‘vastgeroeste’ collega kijken?
Het type denken dat we hebben kleurt onze ervaring
Dit betekent ook dat wat je denken over het zijn van specialist je ervaring kleurt. Hierover zal ik mijn volgende blog schrijven, maar echte verdieping hierin vindt plaats in onze vervolgopleiding.
Ben je nieuwsgierig naar de vervolgopleiding?
Wil je daar echt dieper inzicht in opdoen en leren werken aan implementatie? Kijk dan vooral bij onze Vervolgopleiding Rolversterking.
We vinden het fijn als je onze blogs deelt. Voor veel blogs hebben we een PDF gemaakt. Je kunt dit dan downloaden en delen: de bronvermelding staat daarin.
Let op: wij hebben dyslexie en je wordt in onze teksten dus met onze imperfectie geconfronteerd 🙂 . We kiezen voor gratis veel leesvoer maken zonder extra kosten.
Niks missen?
Het is fijn als passend onderwijs ook voor (hoog)begaafde leerlingen wordt gerealiseerd. Wij zetten ons daarvoor in. We delen elke 2 weken gratis een blog met een cadeautje.Wil je niks missen? Schrijf je in voor onze inspiratiemails.