Misschien ken je ze, noodlokalen op het schoolplein. Bij ruimtegebrek kunnen ze deze als standaard modules plaatsen. Ik bezocht een school met twee extra lokalen op het plein. De lokalen bevinden zich in één gebouwtje en hebben een gezamenlijke, vrij brede gang waar de kapstokken zijn.
Er zijn twee kleutergroepen in gehuisvest. Wat direct opvalt is dat er aan het doodlopende gedeelte van de gang een grote bouwhoek vol dozen is gemaakt. Voornamelijk verhuisdozen, waar grote bouwwerken mee gemaakt kunnen worden. Bouwwerken waar de kinderen echt in kunnen spelen. Ik zou direct weer kind willen zijn.
Ik moet in het achterste lokaal zijn voor een kind observatie met aansluitend een gesprek met de leerkracht. Tijdens de observatie zie ik een kind dat heerlijk aan het spelen is in de huishoek. Er is nauwelijks samenspel met de andere drie kinderen, ze spelen meer langs elkaar heen. Niet iets waar ik een probleem in zie.
Tijdens het nagesprek leer ik meer over het beeld dat de leerkracht heeft van deze leerling. Voor nu wil ik vooral ingaan op het gedeelte over de time-out plek waar blijkbaar regelmatig gebruik van wordt gemaakt.
De time-out plek
Voor wie dit begrip niet kent is het goed om te weten dat dit een plek is die de leerling zelf kan opzoeken als hij of zij erg boos is en graag weer rustig willen worden. Dit kan door bijvoorbeeld even een stripje te lezen of wat blokjes lego in en uit elkaar te klikken.
Soms kan een volwassenen ook liefdevol vragen of het handig is om er heen te gaan. Het is absoluut geen strafplek. Helaas wordt het nog wel eens zo gebruikt omdat een leerkracht of ouder last heeft van bepaald gedrag.
De time-out plek van deze specifieke leerling is veilig in de klas. In een hoek waar ook nog een boekenkastje zo is gezet als derde ‘muurtje’. Er staan prentenboeken, strips en in de vensterbank staat een klein doosje lego.
(Er bestaan ook erg fijne alternatieve voor de time-out plek, waar ook wat voor te zeggen is)
Het probleem komt pas na het bezoek van de time-out plek
In het nagesprek vertelde de leerkracht mij dat ze regelmatig probeert om met de leerling (groep 2) een gesprekje te voeren over de reden dat de time-out plek opgezocht werd.
Over het moment dat de boosheid op een hoogtepunt dreigde te raken. We hebben het hierover boosheid waar onveilig gedrag uit voortkomt, zoals fysiek worden en hard schreeuwen.
De leerkracht wilde erg graag dat de leerling iets over zichzelf zou leren, zodat de boosheid en daardoor het gedrag in de toekomst afneemt.
Ik vroeg hoe het gesprekje met de leerling nu vaak verloopt. Samengevat zegt die leerling nu:
- Ik was bijna echt erg boos.
- Dit kwam doordat ik … zag/dacht/ervaarde.
- En nu is het over.
- Soms zelfs gevolgd door: nu snap ik niet meer dat ik boos was.
Eerlijk gezegd was ik hier al van onder de indruk en ik wil je laten weten waarom.
Stimuleer inzicht, geen overtuigingen over identiteit
Wat mij betreft is het een groot misverstand dat je iets over jezelf moet leren in degelijke situaties. Er zit voor mij een subtiel, maar belangrijk verschil in wat de leerling al deed en wat de leerkracht graag wilde.
Dat verschil zit hem in het opdoen van inzicht in plaats van iets leren over wie jij bent. Inzicht zie ik als waardevol, identiteit-opbouw als niet handig.
Wat de leerling al deed was na het afkoelen inzien wat er gebeurd was aan zijn kant. Zijn gemoedstoestand was meer helder en zo kon inzicht opkomen. Dit is fantastisch, want hoeveel mensen koppelen hun gevoel niet aan wat een ander deed?
Hij zei dit dus werd ik boos.
Zij deed dit en daarom ben ik verdrietig.
Ga je het gesprek verder uitdiepen dan groeit het risico dat de leerling overtuigingen op doet over zijn identiteit. Op deze manier wordt er een waarheid creëert die de leerling meeneemt in de toekomst.
Misschien denk je in eerste instantie dat het fijn is om iets over jezelf te leren. Je kunt er immens rekening mee houden. Bedenk dan dat je jezelf daarmee vastzet in een hokje. Het houdt je ook tegen om in elk nieuw moment fris en nieuwsgierig het leven te leven. Onze identiteit is geen vaststaand gegeven.
De leerlingen kan gaan geloven: ik ben iemand die boos wordt als anderen … Niet handig als je dit gedrag juist wilt voorkomen.
Moeten we de situatie dan maar zo laten?
Ja en nee.
Ja omdat hiermee de onveiligheid voor de leerling zelf en de rest van de klas verdwenen is. Hooguit denkt de leerkracht of een klasgenootje hier nog wel eens aan. In het hier en nu is het er niet.
En de leerling laat heel mooi zien dat hij een gezonde kijk heeft op hoe onze emoties werken. Ze komen en gaan. In een slechte bui ziet de wereld er nu eenmaal anders uit dan in een geweldige bui. Hartstikke normaal.
Nee, omdat de situatie nooit meer terugkomt. Elke dag, elk uur, elke minuut is nieuw en alleen het denken maakt er een grote hoop van. Het is mooi om juist de verschillen te zien. Die zijn er altijd. De leerkracht wist al te benoemen dat de leerling minder vaak een time-out nodig had.
En daarnaast had de leerling zelf recent een keer gezegd dat hij eigenlijk niet iemand wilde zijn die zo erg boos werd, maar gewoon boos. Een uitspraak waar de leerkracht alleen maar naar hoefde te luisteren (en van te genieten natuurlijk).
Zelfreflectie mag kort en krachtig zijn
En dan nog iets, wanneer de leerkracht echt een langer gesprek was gaan voeren met de leerling, was de kans ook groter dat zijn gemoedstoestand weer zou zakken. Je praat dan te lang over negatieve situaties die al voorbij zijn. Je gaat er in gedachten naar terug en gaat het ook weer voelen. Niet handig, al helemaal niet als je aan zelfreflectie wilt doen.
Ik kwam de volgende quote tegen:
“Emoties zijn er om het leven te ervaren. Ze horen niet bij zelfreflectie omdat ze een goede reflectie belemmeren. Ze vertroebelen onze heldere blik.”
Frederik Lenz
(Ik raad iedereen aan deze Frederiek Lenz even te bekijken, vooral als je nieuwsgierig bent naar de looks uit de jaren ’80!)
Als je dit interessant vindt, dan zou het kunnen dat onze vervolgopleiding rolversterking specialist hoogbegaafdheid iets voor jou is. Vraag ons gerust naar meer informatie.
We vinden het fijn als je onze blogs deelt. Voor veel blogs hebben we een PDF gemaakt. Je kunt dit dan downloaden en delen: de bronvermelding staat daarin.
Let op: wij hebben dyslexie en je wordt in onze teksten dus met onze imperfectie geconfronteerd 🙂 . We kiezen voor gratis veel leesvoer maken zonder extra kosten.
Niks missen?
Het is fijn als passend onderwijs ook voor (hoog)begaafde leerlingen wordt gerealiseerd. Wij zetten ons daarvoor in. We delen elke 2 weken gratis een blog met een cadeautje.Wil je niks missen? Schrijf je in voor onze inspiratiemails.