Er wordt aan mij regelmatig gevraagd of ik hoogbegaafd ben. Niet gek: want het is mijn vakgebied. De personen die mij dit vragen, stellen die vraag niet snel aan een ander. Het is echter een lastige vraag voor me.

Ik begrijp wat de ander wil weten: of ik mijzelf herken in de beschrijving van hoogbegaafdheid. Ik vraag me dan af welke beschrijving de vraagsteller heeft van hoogbegaafdheid, want anders spreken we langs elkaar heen vanuit een ander perspectief. Maar er is nog iets lastig aan. Je vraagt dan of IK hoogbegaafd BEN. Nee, IK BEN dat niet. IK BEN méér dan die beschrijving. Het voelt ongemakkelijk om een hokje gestopt te worden.

En ook jij zal nooit passen in welke beschrijving dan ook. Geen enkel label of diagnose of karakterbeschrijving zal compleet passen bij wie jij bent.

Thuis in mijn gezin spreken we eigenlijk nooit over hoogbegaafdheid. Het is mijn vakgebied en mijn gezin vindt dat prima, maar het heeft hun belangstelling niet. Mijn kinderen zijn volwassen. In hun schoolperiode kwamen ze voor een verplichte situatie te staan om zichzelf te laten testen op hoogbegaafdheid om toegang te krijgen tot gewenst onderwijs, onderwijs waar ze behoefte aan hadden.

Het alleen kenbaar maken van de wens en behoefte aan bepaald onderwijs was niet voldoende: ze moesten getest worden. Mijn kinderen hebben dit praktisch gehouden: even doen en dan door. Ze zijn niet gaan denken: IK BEN hoogbegaafd. Van nature hebben ze deze beschrijving niet vastgehouden als iets wat ze ZIJN. Ze zagen de bijzonder opgewonden bewegingen van volwassenen, toen het duidelijk werd dat ze pasten in de beschrijving, maar lieten het ook van zich afglijden. Ze kregen toegang tot het gewenste onderwijs, contact met gelijkgestemden/ontwikkelingsgelijken en waren daar tevreden mee.

Ik ben er blij mee dat zij van nature zich niet gingen hechten aan het begrip hoogbegaafdheid. Want er is een risico om jezelf hoogbegaafd te noemen: IK BEN hoogbegaafd. Zodra je dit persoonlijk maakt, jezelf hiermee gaat identificeren, dan komt het volgende om de hoek kijken: hechting, vergelijk, beperkingen, gevoel van tekort, afhankelijkheid, problemen ervaren. Je raakt verwijderd van je natuurlijke welbevinden.

Zoals je in de tekst kan zien, schrijf ik met hoofdletters: IK BEN. Wat je werkelijk bent, is onveranderlijk. Maar dit geldt niet voor de beschrijving die je over jezelf geeft. Hoe je jezelf beschrijft, is continue veranderlijk.

Soms beschrijf je jezelf als wel of niet hoogbegaafd, soms beschrijf je jezelf als verdrietig, soms beschrijf je jezelf als depressief, soms beschrijf je jezelf als verliefd en soms beschrijf je jezelf als een ouder of functie op het werk. Je bent niet één beschrijving. Je bent. Punt. En je herkent op bepaalde momenten bepaalde beschrijvingen.

Ik ben ook fan van de beschrijving van Renzulli. Hij spreekt niet over DE hoogbegaafde (als een zelfstandig naamwoord). Hij spreekt uitdrukkelijk van hoogbegaafd gedrag (bijvoeglijk naamwoord) hetgeen je kunt zien:

1. bij bepaalde mensen als bepaalde kenmerken samenvallen en dus niet bij alle mensen;
2. op bepaalde momenten en niet alle momenten;
3. in bepaalde gebieden, namelijk die hun interesse hebben, en dus niet in alle gebieden.

Je bent dus niet hoogbegaafd. Het kan wel zijn dat er herkenning is te vinden in je gedrag als bepaalde kenmerken samenvallen in een bepaald moment van een bepaald interessegebied. Maar dit betekent niet dat je dit onveranderlijk altijd bent, doet of laat zien. Geen enkel mens is continue één beschrijving. Nooit en niemand. Dit betekent ook dat het géén enkele zin heeft om te zeggen dat een leerling de beschrijving ‘hoogbegaafdheid’ continue zichtbaar moet maken. Dit kan niet.

Zeg ik nu dat je hoogbegaafdheid niet moet signaleren/diagnosticeren (of welk ander label je ook wilt signaleren)? Heeft het benoemen van hoogbegaafdheid dan géén zin?

Nee, dat is niet mijn boodschap.

We leven in een wereld vol met concepten/beschrijvingen. Deze kunnen in het dagelijks verkeer TIJDELIJK praktisch zijn of zelfs noodzakelijk zijn om bijvoorbeeld toegang te krijgen tot passend onderwijs. Maar zodra je het CONTINUE denkt te zijn of van een ander moet zijn of moet laten zien, dan levert die hechting en identificatie geheid problemen op.

Er zit veel meer vrijheid en welbevinden om juist die hechting en identificatie achterwege te laten, zodra de beschrijving tijdelijk zijn nut heeft gehad. Gebruik het waar nodig en tijdelijk. Hecht JEZELF er niet aan. Want je doet jezelf tekort. Je bent meer dan die beschrijving. Als je dit jezelf realiseert, dan ervaar je meer mogelijkheden, veerkracht, ruimte, vrijheid, onafhankelijkheid.

Mijn boodschap is dus: herken de beschrijving, gebruik de beschrijving waar nodig, maar hecht je er niet aan.

Het gaat om de realisatie van je veel ruimere essentie en potentie. Dat ben je.

NB. Een mooi artikel met een klein beetje dezelfde toon is dit artikel over het label autisme: https://www.npo3.nl/brandpuntplus/hayaan-label-autisme

Niks missen?

Het is fijn als passend onderwijs ook voor (hoog)begaafde leerlingen wordt gerealiseerd. Wij zetten ons daarvoor in. We delen elke 2 weken gratis een blog met een cadeautje.Wil je niks missen? Schrijf je in voor onze inspiratiemails.