Je kent het verhaal vast wel: pesten & het verkreukelde papier. Als je op Google intypt ‘pesten verkreukeld papier’ dan krijg je al een heleboel hits met het verhaal. Allerlei mensen in en buiten het onderwijs gebruiken dit verhaal. Het gaat de hele wereld over. Het is voor deze mensen een metafoor.
Een metafoor is beeldspraak gebaseerd op vergelijking, waarbij een woord in een niet-letterlijke betekenis wordt gebruikt.
Wat is dan het woord in een niet-letterlijke betekenis voor deze mensen in en buiten het onderwijs die als vergelijk wordt gebruikt?
Verkreukeld papier.
Er zijn meerdere versies van het verkreukeld papier. In het kort komt het hierop neer. Verkreukel eerst een stuk papier. Probeer het daarna glad te strijken. Dit lukt niet, he? Nou, dit gebeurt dus ook met kinderen die worden gepest. Je kunt 100x sorry zeggen (gladstrijken), maar de kreukels gaan nooit meer uit hun hart. Voor altijd pijn in het hart.
Ik noem dit een mythe.
Een mythe is een verhaal dat veel mensen kennen, maar dat niet werkelijk is gebeurd. Dit is de nette definitie. Je kunt het ook noemen: een fabel, kletspraat, ongegrond verhaal.
Waarom vind ik het belangrijk om dit vertellen? Omdat we op deze manier kinderen een illusie vertellen. En dat lijkt mij geen goed idee. Niet voor de slachtoffers, omdat ze er niet verder mee gaan komen. Niet voor de pesters die een schuldverhaal te horen krijgen.
Ik las dit verhaal deze keer op Facebook bij een groep genoemd ‘Club van relaxte moeders’ (ben ik overigens geen lid van 🙂 ). Ik schrok toen ik de meer dan 100 reacties zag: iedereen vond het een geweldig verhaal. Het werd heel veel gedeeld. Een illusie, fabel, kletspraat wordt dus massaal gedeeld: ook met onze kinderen.
Ik zou dit heel graag vanaf vandaag willen rechtzetten naar een verhaal van aangeboren veerkracht dat nooit stuk gaat of verkreukelt. Voor (hoog)begaafde kinderen, alle andere kinderen, de ouders en iedereen in het onderwijs.
Pesten en hoogbegaafdheid
Heeft dit dan nog iets met hoogbegaafdheid te maken? Ja en nee. Pesten of gepest worden is géén kenmerk van hoogbegaafdheid. Gepest worden is ook niet het gevolg van een kenmerk van hoogbegaafdheid. Het is dus een verschijnsel wat meer kinderen kan overkomen.
Maar.
Omdat hoogbegaafde kinderen/leerlingen tot een minderheidsgroep behoren kunnen ze buiten de norm gaan vallen van het meest gangbare. Dit kan ervoor zorgen dat aanpassing van ze wordt verlangd (lees eventueel ook het blog: Jezelf blijven is asociaal). Als die aanpassing onvoldoende aanwezig is, dan kan dit aanleiding geven tot gepest worden.
Maar ook vooroordelen over de hoogbegaafde leerling kunnen aanleiding zijn om de hoogbegaafde in diskrediet te brengen. Zowel door de leerlingen op school als door volwassenen zoals de leerkracht of ouders van andere leerlingen.
Ja, dit komt helaas allebei voor: ook volwassenen doen hieraan mee.
Het meemaken van pesten is niet fijn. Wat ik nog minder fijn vind, is als we die kinderen dan ook nog de mythe vertellen dat hun hart een verkreukeld papier is dat niet meer glad te strijken is.
Ik deel twee persoonlijke verhalen. Maar realiseer bij het lezen: dit zijn slechts twee verhalen. Er zijn vele andere vergelijkbare verhalen.
Twee verhalen
Aan den lijve heb ik mogen ervaren wat pesten kan inhouden. Het lijkt me van belang om dit te delen, zodat iedereen eerst kan realiseren dat ik de pijn ken.
Het eerste verhaal is namelijk mijn verhaal. Als kind ben ik zes jaar lang op de basisschool gepest. Ik ben samen met een andere leerling als enige naar het vwo gegaan. Het schoolniveau in de klas was bijzonder laag. Ik had géén aansluiting. Ik heb als meisje veel gevochten, veel kneuzingen opgelopen.
Er is jarenlang een ‘Tarzan-Jane’ spel gespeeld tijdens de pauze. Leerkrachten kregen pas jaren later door wat de ernst van dat verhaal was. Een deel van de leerlingen waren de machthebbers, een deel van de leerlingen waren de onderdanen die met vernedering en/of fysieke mishandeling te maken kregen. De klas is altijd een ‘beruchte klas’ geweest op die school.
Het tweede verhaal is het verhaal van onze zoon. Als vijfjarige kleuter kreeg hij een juf op een Montessori school (groep 2). Deze juf besloot daarna naar de middenbouw te gaan (combi groep 3-4-5). Mijn zoon kwam in deze klas met deze juf. Hij heeft dus vier jaar achter elkaar deze juf gehad. Mijn zoon had beperkt aansluiting op school.
De juf deed daar nog een schepje bovenop. Door bijvoorbeeld in een zakdoek te snuiten en in zijn trui te stoppen. De hele klas kon lachen. Hij niet. Onze zoon belandde 2x met ademnood in het ziekenhuis. Er kwam een dubbele diagnose uit: psycholoog in het ziekenhuis constateerde trauma van pesten door de leerkracht, de arts dacht aan astma.
Onze zoon heeft een flinke nasleep gehad van de vier jaar bij die ene juf. Het verdriet en de onmacht was jarenlang in ons gezin aanwezig. Gelukkig heeft hij op deze school nog een fantastische juf mogen ervaren in de combi groep 6-7-8. Zij ging door het vuur voor hem.
Nu het goede nieuws: zijn hart en mijn hart zijn allebei géén verkreukeld papier.
Verhaal verkreukeld papier
Laat ik beginnen met het feit dat alle mensen die het verhaal vertellen over het verkreukeld papier een goede intentie hebben. Zij willen kinderen iets leren. Zij willen de wereld mooier maken door pesten een halt toe te roepen.
Een verhaal kan helpend zijn. Een verhaal kan tot inzicht leiden en dat is prachtig. Want een inzicht kan tot een duurzaam resultaat leiden. Je maakt dan een echte verandering door.
Mijn hart gaat er naar uit om de leerlingen dan wel het juiste verhaal te vertellen. Dat zij inzichten krijgen die waar zijn. En geen verhalen die illusies zijn waar zij in gaan geloven. De rest van hun leven.
Je ziet aan de reacties op het Facebook bericht dat volwassen mensen tot op hoge leeftijd dit zijn gaan geloven en de rest van hun leven mee hebben genomen. De boodschap hebben ze levend gehouden: ik heb een verkreukeld hart.
Denk je echt dat mensen daarmee verder komen in hun leven?
Ik wil aan de hand van vragen iets anders zichtbaar maken. Ik noem dit de oefening: verwonder het verhaal & mijmer het verhaal.
Een oefening die je veel vaker kan toepassen in jouw leven of het leven van je kind of leerling. Ik hoop dat het tot een inzicht voor je leidt.
Verwonder het verhaal
We gaan het verhaal ‘verkreukeld papier’ verwonderen. Lees eens onderstaande vragen en kijk eens wat er in je opkomt.
We vertellen kinderen dat het papier niet glad te strijken is en vergelijken dit met de boodschap dat pesten ook niet glad te strijken is: voor altijd pijn in het hart.
Ervaart elk gepest persoon de rest van zijn leven pijn?
Ervaart de persoon de pijn 24 uur, 7 dagen in de week?
Wanneer ervaart de persoon de pijn?
Zijn er gepeste kinderen en volwassenen die géén pijn ervaren?
Ervaart iedereen dezelfde pijn?
Kan je ook iets anders ervaren?
Komt de ervaring van de pijn door het verhaal van het verleden of ervaar je het hier en nu door iets anders?
Dit zijn een aantal vragen ter verwondering. Heb je een inzicht gekregen?
Dan gaan we naar het volgende onderdeel van de oefening: mijmeren (overdenken).
Mijmer het verhaal
Ik ga nu mijmeren. De kans bestaat dat je al lezend snel wilt ordenen: dat klopt, dat klopt niet, dat ken ik, dat is onzin, o dan moet je dus enzovoort.
Maar.
Misschien lees je dit blog ook om een nieuw inzicht op te doen.
We kunnen alleen nieuwe inzichten opdoen als we even niet zoeken naar ordenen en wat we al weten: direct een plek geven, direct een oordeel over geven.
Blijf even weg bij wat je al weet. Luister met je lijf of je iets nieuws hoort. Jouw eigen inzicht.
Mijn eerste mijmering: denken
Als je gepest wordt, ervaar je nooit de rest van je leven pijn. Je ervaart geen 24 uur en 7 dagen in de week pijn. Er zijn dus blijkbaar momenten dat je wel pijn ervaart en momenten dat je geen pijn ervaart. Dat is bijzonder.
Je hebt een verhaal ‘ik ben in het verleden gepest’ en dat verhaal blijft altijd maar hetzelfde. Je kunt het keer op keer vertellen of door je hoofd laten gaan, daar verandert niks aan.
Toch heb je het ene moment in je leven pijn en een ander moment in je leven geen pijn. Er zijn gewoon ook mooie dagen, uren, minuten in je leven. Het verhaal kan dus niet de oorzaak zijn van je pijn. Want dat verhaal is er, maar je voelt niet continue die pijn. Er is dus iets anders aan het werk dat je soms wel en soms niet de pijn ervaart. Eigenlijk ervaar je de pijn alleen als je eraan denkt.
Mijn tweede mijmering: separate realiteit
Stel nu dat er een gebeurtenis ‘pesten’ is. Twee mensen hebben exact dezelfde gebeurtenis meegemaakt. Toch zie je dat die twee mensen allebei een andere ervaring hebben bij de gebeurtenis.
De één is depressief geworden en de ander is gelukkig geworden. De gebeurtenis kan dus niet de oorzaak zijn. De gebeurtenis kiest niet om de ene persoon ‘depressief’ te laten ervaren en bij de andere persoon ‘gelukkig’.
De gebeurtenis is de gebeurtenis. Meer niet.
Zou de persoon die depressief is geworden veel gedachten hebben over de gebeurtenis of er vaker aan denken? Zou de persoon die gelukkig is minder gedachten hebben over de gebeurtenis of er minder aan denken? Ervaren de personen dus een verschillende realiteit over de gebeurtenis?
Mijn derde mijmering: onschuld
Als ik zo naar mijn twee voorgaande mijmeringen kijk, dan lijkt het wel of het persoonlijk denken oorzaak is van je voelen in het moment. De gebeurtenis (in het verleden) is niet de oorzaak dat je pijn ervaart, maar het denken in het moment. Ben je dan zelf schuldig aan je pijn, omdat je denkt? Moet je dus maar leren omdenken, helpende gedachten gaan leren maken?
Dit is een experiment waard.
Kun jij raden wat je over 5 minuten denkt? Over 1 minuut dan? Over 30 seconde dan? Het lijkt erop dat je helemaal niet zoveel controle hebt over je denken. Het komt gewoon. Je bent dus niet schuldig aan je denken. Je hoeft daar ook niet hard aan te gaan werken.
Er is gewoon denken en dat roept een gevoel op in het moment. Dat gevoel kan pijn zijn: je ervaart depressie. Dat gevoel kan ook blijdschap zijn: je ervaart geluk.
Mijn vierde mijmering: inzicht krijgen
Het lijkt nu niet hoopvol: het denken laat ons de pijn ervaren. En een gedachte komt zomaar bij je binnen. Hier lijken we geen controle over te hebben. Hier hard aan gaan werken helpt soms even, beperkt of helemaal niet. Heb je dan gewoon pech met je gedachte die binnenkomt? Wat is het verschil tussen de persoon die minder vaak of minder lang de gedachte over het pesten heeft? Want die persoon ervaart meer geluk.
Als je die twee personen laat vertellen, dan merk ik altijd op: het verschil is een inzicht.
De persoon die depressie ervaart van het gepeste verleden mist nog een inzicht. De persoon die geluk ervaart ondanks het gepeste verleden heeft een inzicht gekregen. Dit soort levensverhalen zijn er volop. Het klinkt meestal als: mijn leven is veranderd, door dát inzicht, toen dát kwartje viel.
Ook jij hebt die ervaren. Herinner het maar.
Door meer inzicht te krijgen wat écht waar is, vervalt de illusie waar je in gelooft of wat je vasthoudt. Als de illusie instort, ervaar je direct je veerkracht in slechts een fractie van een seconde. Zonder therapie, zonder hard werken.
De illusie-gedachte belemmert jou. Geen enkele gebeurtenis of persoon uit het verleden of de toekomst kan jou belemmeren. Jouw veerkracht is er en gaat door niets stuk. Je kunt dit bewijs dagelijks zien.
Hij leefde nog lang en gelukkig
Hoe is het nu met onze zoon? Hij is inmiddels volwassen. En ik kan nog drie prachtige verhalen in het kort vertellen. Om te laten zien hoe waardevol een inzicht kan zijn voor een kind én voor een volwassen persoon zoals ik als moeder.
Delete knop
Onze zoon was 8 jaar. Hij zat in bad en het verhaal van de juf die pestte kwelde in mijn gedachten. Alles was sinds een paar dagen duidelijk geworden. Ik kreeg tranen. Mijn zoon vroeg: waarom huil je? Ik zei dat ik spijt had dat ik hem steeds naar school had gebracht en ook boos ben geweest dat hij niet naar school wilde. Ik zei hem: had je maar een delete knop dat je mijn boosheid kon wissen. Hij ging uit bad en liep in zijn pyjama naar beneden. Op de trap zei hij: mama, ik heb geen delete knop. Mijn hart brak. Hij zei vervolgens: maar mama, ik heb wel een vergeef knop. Mijn hart liep over van liefde.
Hij had alle wijsheid en veerkracht in zich. Daar was ik niet voor nodig. Hij heeft alleen mijn vertrouwen nodig dat ik dat weet.
VO wiskunde docent
Onze zoon was 13 jaar. Hij vertelde dat zijn wiskunde docent al meerdere jaren irritant was. Ik hoorde wat deze docent deed richting mijn zoon. Ik schoot direct in een oud verhaal: deze docent pest jou! Ik zei dit ook hardop tegen hem. Mijn zoon antwoordde: nee mam, hij pest helemaal niet. Hij is gewoon een [piep: vul zelf lelijk woord in], die man heeft het zelf niet op orde. Ik ga me hier niet druk overmaken. Dus moet jij ook niet doen. Ik kijk of ik mijn rooster kan wijzigen, zo niet, dan is het zo. Meer niet.
Hij had alle wijsheid en veerkracht in zich. Daar was ik niet voor nodig. Hij heeft alleen mijn vertrouwen nodig dat ik dat weet.
Huisarts
Onze zoon was 14 jaar. Hij had zijn vriend bijgestaan om te voorkomen dat zijn vriend zou sterven aan een zelfmoordpoging. Tegen zijn wens in nam ik ons gezin mee naar de huisarts met de vraag: heeft hij hulp nodig? De huisarts had een volwassen gesprek van 40 minuten met onze zoon. De huisarts gaf na afloop aan dat er geen hulpvraag zichtbaar was. Hij gaf ons het volgende mee: het is prachtig dat er tegenwoordig zoveel hulp beschikbaar is voor elk kind. Maar er gaat ook iets verloren. We verliezen het vertrouwen in de eigen veerkracht van elk kind om om te gaan met het leven.
Opnieuw zag ik bij onze zoon: hij heeft alle wijsheid en veerkracht in zich. Daar ben ik niet voor nodig. Hij heeft alleen mijn vertrouwen nodig dat ik dat weet.
Het hart van mijn zoon is geen verkreukeld papier. En de gebeurtenissen gaven mij gelegenheid een inzicht te krijgen dat er altijd veerkracht is en ik daarop mag vertrouwen. Ook bij ons kind. Bij iedereen. Altijd.
Het is toch fijn dat ik dit blog in alle oprechtheid kan eindigen met: hij leefde nog lang en gelukkig 🙂
Worden we allemaal blij van toch?
Nee, dus! Het is maar hoe jij nu denkt over dit sprookjesachtig einde. Geen idee wat jij nu ervaart.
Hopelijk een inzicht dat je verder brengt.
En ik hoop dat iedereen het verhaal van het verkreukeld papier vanaf nu anders gaat vertellen.
Meer weten?
Ik begrijp dat dit blog niet alles beantwoord en misschien wel meer vragen oproept dan je had. Als je interesse hebt in meer, dan is onze verdiepingsdag misschien iets voor jou. Je kunt ons dit laten weten door ons te mailen.
info@specialisthoogbegaafdheid.nl
Of kijk bij ons online aanbod
We vinden het fijn als je onze blogs deelt. Voor veel blogs hebben we een PDF gemaakt. Je kunt dit dan downloaden en delen: de bronvermelding staat daarin.
Let op: wij hebben dyslexie en je wordt in onze teksten dus met onze imperfectie geconfronteerd 🙂 . We kiezen voor gratis veel leesvoer maken zonder extra kosten.
Niks missen?
Het is fijn als passend onderwijs ook voor (hoog)begaafde leerlingen wordt gerealiseerd. Wij zetten ons daarvoor in. We delen elke 2 weken gratis een blog met een cadeautje.Wil je niks missen? Schrijf je in voor onze inspiratiemails.
Beste Sonja,
Weer een geweldige blog. Dank je wel.
Ik merk ook aan mijn kinderen dat zij soms beter kunnen relativeren dan ik. Ik maak overal een punt van en zij weten het juist om te buigen naar iets positiefs. Iemand noemde het een beetje eelt op je ziel kweken. Als alles om je heen glad gestreken wordt, leer je niet omgaan met tegenslagen.
Nogmaals dank je wel voor je inzichten!
Groet, Patricia
Hoi Patricia,
Dankjewel voor je fijne reactie. En ik ervaar dus inderdaad ook wat je zegt.
Fijne dag!
Sonja
Na je stukje Separate realiteit (waarmee je me inderdaad op de kast kreeg) geef je daarna in Onschuld een verzachting of zelfs correctie. Ik denk dat je hiermee in 1 zin wil zeggen dat je er niets aan kunt doen als je een predispositie voor depressie hebt of een obsessievere geest, waardoor gedachten n.a.v.ervaringen dieper blijven zitten. Klopt dat?
Tot slot gaat het mijns inziens niet zozeer over gedachten waar je onbedoeld aan vasthoudt, maar is het meer een beschadiging tot diep in je cellen op spiritueel zijns-niveau en levenszin, waarmee je slechts met een bepaalde aangeboren (en misschien ook wel aangeleerde) veerkracht toch een gelukkig leven kunt leiden. Dankjewel voor je mooie voorbeelden!
Hoi Karina,
Leuke start van je reactie 🙂 . Gelukkig ben je weer van de kast af, denk ik zo. Het klopt dat al die gedachten in volledige onschuld opkomen. We denken dat we daar veel controle op hebben, maar dat is helaas niet zo. Voor mij zitten ze niet dieper dan welke andere gedachte. Het lijkt wel echt zo, maar is in mijn ogen niet waar. Het voert alleen te ver om dit hier verder uit te werken :-). Veel liefs en bedankt voor je fijne reactie!
Sonja
Prachtig, en zo is het!
Herkenbaar, en ik heb vriendschappen verloren omdat aderen mijn flexibiliteit en vergiffenis richting ‘dader’ niet begrepen.
Nooit een probleem van gemaakt, maar gelaten waar het ontstond, bij de ander.
Wow, mooi. Stil van. Dankjewel voor de mooie reactie en dit te delen.
Sonja
Beste Sonja,
Zo herkenbaar wat je schrijft. Ik blijf mij verbazen over de “vakbekwaamheid” van sommige leerkrachten.
De kreukels staan bij mij voor blijvende herinneringen. Blijvende herinneringen en littekens die je nooit weer weg krijgt. Als je flink bent gepest, blijf je altijd last houden van die kreukels, sommigen in mindere, sommige in meerdere mate. Je krijgt een rugzakje mee voor je leven. Daar staan bij mij die kreukels voor. Ik begrijp wat jij ermee bedoelt, maar niet elke kreukel is eruit te strijken. Jarenlang opzettelijk buitengesloten en gepest zijn, ja dat laat diepe wonden achter. Dat is niet te strijken. Dat is gewoon zo.
Hoi,
Vervelend dat je zoveel last hebt van de herinnering aan de ervaring in het verleden. Daar kun je inderdaad nog lang last van hebben. Van het pesten zelf niet: want dat is al geweest. Je hebt wel last van iets opnieuw herinneren. Alle momenten dat je het niet herinnert en lekker in flow met iets anders bezig bent, dan is de ‘last’ ook weg. Dat is toch wel fijn om te weten, niet?
Ik hoop dat dit wellicht iets voor je brengt.
Sonja