Vandaag kan ik niet kiezen tussen twee onderwerpen: weerstand en a-synchrone ontwikkeling. Waar komen deze twee thema’s vandaan?
Allereerst weerstand. Ik krijg regelmatig de vraag te horen: ‘ja, maar wat als wij alles al hebben gedaan, maar de (hoog)begaafde leerling wil gewoon niks. Als de leerling steeds maar in zijn of haar weerstand blijft zitten’. Hier wil ik iets over delen.
Ten tweede a-synchrone ontwikkeling. Sinds twee maanden teken ik graag: visueel communiceren. Ik deed een oproep op Facebook en vroeg over welk onderwerp, binnen het specialisme hoogbegaafdheid, ik een visueel beeld mocht maken.
Ik kreeg veel reacties en koos ‘de a-synchrone ontwikkeling’ van (hoog)begaafde leerlingen. De tekening riep heel veel reacties op en in hele korte tijd al 10.000 betrokken personen. Dus ook hier wil ik iets over kwijt inclusief de tekening natuurlijk.
Maar nu eerst het begrip weerstand.
Niet willen
‘Ja, maar wat als wij alles al hebben gedaan, maar de (hoog)begaafde leerling wil gewoon niks. Hij presteert onder en blijft in de weerstand zitten. Hij wil echt niks.’
Ik geloof niet in ‘niks willen’. Hoe harder je dit zegt over een leerling, hoe meer dit bedachte verhaal een vaste vorm in je hoofd gaat krijgen. Een overtuiging wordt. En daar kan de leerling niks aan doen. Dit doe je zelf. Jij denkt dit en dus ervaar je dit. Nooit andersom.
Geloof je echt dat er één leerling is die echt helemaal niks wil? Antwoord een simpel ja of nee. Dus geen: nee, maar…. Het is simpelweg gewoon één antwoord: nee.
Alle volwassenen en alle kinderen willen gelukkig zijn, innerlijke rust hebben. Niemand uitgezonderd. Onderwijs kan hierin een ondersteunende omgeving zijn. Dit wordt ook heel vaak in de schoolplannen geschreven: hoe belangrijk we het welbevinden van kinderen vinden. Dat is mooi.
Het betekent echter ook dat we onszelf (of samen met collega’s) niet moeten bevestigen met een verhaal dat een kind niks wil en wij alles hebben gedaan.
Er is iets nog niet gedaan en iets nog niet gevonden. Dit inzicht gaat je verder brengen.
Weerstand
Wat is weerstand eigenlijk? Betekent dit: niet willen? Als je de betekenis online opzoekt, krijg je woorden als: afkeer, verzet, onwil, tegenwerking, aversie, belemmering. Ik heb hier een andere invulling voor gevonden.
Weerstand is het ontbreken van hoop.
Dat klinkt heel anders dan niet willen. Je kunt zelf checken dat dit klopt. Voorbeeld. Wat zeggen leerlingen of volwassen vaak als je aangeeft dat ze weerstand hebben? Meestal komt er een verdediging: ik wil wel, maar….
Mensen in weerstand geven vaak aan dat ze wél willen. De vertaling van ‘weerstand = niet willen’ klopt niet in de ervaring van de persoon zelf die het betreft. Geloof de persoon. Niet je eigen bedachte verhaal. Laat het maar bezinken. Hier kom je verder mee dan het zelf bedachte verhaaltje: die leerling wil niets.
Oké en dan?
Als ik het inzicht deel, dan volgt vaak snel de vraag: oké dit weet ik, maar wat gaan we dan doen met die leerling in weerstand? En dan vraag ik me af: is er echt iets helder geworden?
People don’t care what you know. People want to know you care.
Hoogbegaafde sensitieve leerlingen in weerstand ontbreekt het aan hoop. Zij krijgen hoop als ze merken dat er iets bij jou is veranderd. Als zij merken dat je met empathie en compassie benadering zoekt. En zij niet langer meer benaderd worden als een ‘onwillig kind’.
Je gaat andere antwoorden horen en vinden bij de leerling. En daar kun je wat mee doen. Ik kan de antwoorden niet geven, maar ze gaan dan gegarandeerd komen. Die hoop kan ik je geven 🙂
Natuurlijk gaan we in de opleiding verder met 10 cruciale vragen om (anders) te kijken en handelen op onderpresteren. Echt een verandering te bewerkstelligen. Je bent welkom in onze opleiding.
En zoals beloofd deel ik ook nog kort informatie over a-synchrone ontwikkeling bij (hoog)begaafde leerlingen.
A-synchroon betekent: niet gelijktijdig. We ervaren in de ontwikkeling van onder andere (hoog)begaafde sensitieve leerlingen vaak a-synchroniteit. Verschillende aspecten ontwikkelen zich niet gelijktijdig in hetzelfde tempo op hetzelfde niveau.
Denk aan bijvoorbeeld: de cognitieve-, motorische-, sociale-, verbale- en emotionele ontwikkeling. Hierboven kun je in één visueel beeld zien wat ik bedoel. Je ziet als het ware meerdere leeftijden in één kind: niet alleen de kalenderleeftijd vanaf geboorte.
Twee bijzonderheden uit de tekening wil ik toelichten.
Misverstand sociaal achterlopen
Er wordt nogal eens beweerd dat (hoog)begaafde leerlingen sociaal-emotioneel achterlopen. Hierover hebben we een uitgebreid blog geschreven (zie verwijzing naar dit blog verderop). Het is namelijk van belang om te weten welke vermogens gekoppeld zijn aan ons intelligentie niveau en welke niet.
Sociale cognitie betekent het vermogen sociale situaties waar te nemen, de informatie te verwerken, te leren en te (over)denken. De sociale cognitie is gekoppeld aan je intelligentie niveau. Heb je een hoger intelligentie niveau, dan is de sociale cognitie ook hoger. Dit beeld ik dan ook visueel uit in de tekening.
Misverstand emotioneel achterlopen
Behalve sociaal achterlopen wordt ook vaak gezegd dat (hoog)begaafde leerlingen emotioneel achterlopen. Hier zijn twee inzichten te geven. Allereerst het feit dat de vaardigheid emotie-regulatie niet per definitie slechter is ontwikkeld. Maar ook niet per definitie beter is ontwikkeld. Het is namelijk niet gekoppeld aan het intelligentie niveau. Het staat daar los van.
Het is dus onzinnig om te zeggen en te geloven dat per definitie (hoog)begaafde leerlingen emotioneel achterlopen. Het heeft namelijk niks met de intelligentie te maken. Je zou dit dan net zo goed over alle kinderen kunnen zeggen. Dit beeld ik visueel uit in de tekening: de reactie op een emotie kan verschillende leeftijden hebben, afhankelijk van je mate van mogelijkheden die je hebt geleerd.
Maar we zien toch regelmatig die heftige intense emoties bij (hoog)begaafde leerlingen? Ja, dat kan. Een verklarend model als het Delphi-model over hoogbegaafdheid beschrijft dit ook met woorden als: hoogsensitief, intens, rijk gevoelsleven.
Dit heeft enerzijds te maken met de aanwezigheid van de overexcitabilities zoals emotionele gevoeligheid en zintuigelijke gevoeligheid. Hier is niks mis mee: dit geeft een potentieel weer.
Wat nodig is, is emoties op verschillende manieren te kunnen reguleren naar wens voor de persoon zelf. Dit is een vaardigheid die simpelweg getraind kan worden.
NB. Voor dit blog is ook een ander blog geschreven over sociaal-emotioneel ontwikkelen en kun je hier vinden: https://www.wijssein.nl/blog/eerst-sociaal-onvermogen-toch-hoogbegaafdheid-aanpakken/
We vinden het fijn als je onze blogs deelt. Voor veel blogs hebben we een PDF gemaakt. Je kunt dit dan downloaden en delen: de bronvermelding staat daarin.
Let op: wij hebben dyslexie en je wordt in onze teksten dus met onze imperfectie geconfronteerd 🙂 . We kiezen voor gratis veel leesvoer maken zonder extra kosten.
Niks missen?
Het is fijn als passend onderwijs ook voor (hoog)begaafde leerlingen wordt gerealiseerd. Wij zetten ons daarvoor in. We delen elke 2 weken gratis een blog met een cadeautje.Wil je niks missen? Schrijf je in voor onze inspiratiemails.
Door de titel kreeg ik even zelf hoop dat ik beter kon begrijpen waarmee mijn 15-jarige zoon worstelt- een totale blokkade in het schoolse leren. Maar na lezing van je artikel ben ik toch enigszins teleurgesteld…
Hoi Nettie,
Dankjewel voor je reactie. Je deelt jouw persoonlijke gedachten (verwachting) en die roepen een gevoel op (teleurstelling). Eigenlijk wel mooi dat je dat zegt bij dit artikel. De essentie van het eerste deel van het artikel gaat namelijk precies hierover. Er is iets neutraals ‘outside’. In dit geval bij jou de titel van ons blog: weerstand en a-synchroniteit. En daar vorm je persoonlijke gedachten / verwachtingen bij die een gevoel gaan oproepen. Dit gevoel wordt niet veroorzaakt door de titel, maar door je persoonlijke gedachten. In het blog schrijf ik hier ook over. Een leerling lijkt niet te willen: dat is wat wij ervaren met onze gedachten. En onze gedachten zorgen voor de machteloze gevoelens of frustraties. Dit doet de leerling niet, maar creëren we met onze gedachten. Wat als we nu iets anders gaan zien of ervaren bij deze leerling? Wat als we open minded een andere benadering en ervaring gaan opdoen? Welke antwoorden komen dan tot onze beschikking om een stap verder te komen? Welke concepten, gedachten en verwachtingen kunnen we los laten, zodat we ook echt iets anders gaan horen en zien bij de ander? Andere antwoorden gaan vinden bij de ander? Zou dit mogelijk zijn? Mijn ervaring: ja, dit is zeker mogelijk. Kijk maar of je dit een richting vindt dat iets bij je oproept, resoneert. Meer heb ik met dit artikel niet willen bereiken. Puur even kijken naar het begrip weerstand en het begrip a-synchroniteit. Kijken of het wat draaglijker en meer ontspannen kan worden als we dit denken te zien bij de leerling.
Hai Sonja, ik zou graag willen weten of er een verband is met de ontwikkeling van de executieve vaardigheden. Zelf merken wij dat veel vaardigheden wel ontwikkeld zijn, maar pas tot uiting komen als deze nodig zijn of als ze kunnen worden toegepast bij het “raken van de juiste snaar”, de interesse van het kind. We zouden dit graag goed willen kunnen uitleggen aan de leerkrachten en merken nu dat het als belemmering wordt gezien om door te stromen naar VO. (Dl (net 9 jaar) heeft groep 3 en 4 in 1 jaar gevolgd en doet nu groep 7 en 8 ineen)
Hoi Chantal,
Ik begrijp je vraag niet. Over welk verband heb je een vraag: de ontwikkeling van de executieve vaardigheden in verband met …..? Ik kan mijn antwoord geven als je me laat weten tussen welke onderwerpen je het verband vraagt. Het klopt in ieder geval dat executieve vaardigheden prima ontwikkeld kunnen zijn: maar niet gezien worden of gebruikt worden. Het gebruik van je vaardigheid is situationeel. Als iets je totaal niet interesseert, dan zal elk mens niet op zijn hoogste niveau zijn vaardigheden inzetten. Je doet goed genoeg, je loopt de kantjes ervan af, je stelt uit, je laat het zitten…enzovoort. Ik kan je vraag verder niet goed beantwoorden, want ik weet niet wat je vraagt. Ik hoor wel van je als je dit bericht leest. Fijne dag!