Ik lees een mooi artikel van de Tweemaster-Kameleon in Oost-Souburg (Zeeland) waar ze fulltime onderwijs voor hoogbegaafde leerlingen bieden van groep 3 tot en met 8. Heel waardevol wat ze daar doen en alle lof van mijn kant. Maar ik krijg de kriebels van de titel van het artikel die waarschijnlijk door de auteur van het artikel is bedacht. Daar wordt de plank misgeslagen wat mij betreft. Het houdt ongewenste vooroordelen en overtuigingen in stand in de maatschappij.
Het gaat om de volgende titel: ‘Op deze school kunnen hoogbegaafden uitblinken maar ook ‘gewoon kind’ zijn’.
De titel wordt bijna altijd gelezen en een artikel niet. De kans is groot dat veel mensen alleen de titel zien, wanneer zij verder geen interesse hebben in het onderwerp hoogbegaafdheid. Dit betekent dat een titel een groter bereik heeft dan het artikel.
Ik heb er moeite mee dat dan juist net de titel een verkeerd standpunt naar buiten brengt over hoogbegaafdheid en passend onderwijs.
In de titel zitten de volgende aannames in opgeborgen:
- Hoogbegaafden blinken uit.
- Hoogbegaafden moeten ook gewoon kind kunnen zijn.
Laten deze twee aannames nu precies veel vooroordelen en misverstanden in de dagelijkse praktijk veroorzaken, waardoor hoogbegaafden niet worden erkend of herkend en géén passend onderwijs krijgen. Als je namelijk deze twee aannames gelooft, dan heeft dat gevolgen. Ik zal er een paar noemen.
Misverstand 1
Als je gelooft dat je hoogbegaafden kan herkennen, doordat ze uitblinken, dan kan je in het misverstand terecht komen dat zij altijd, elke moment en in elke gebied uitblinken. Ik kan met je delen dat je dan veel hoogbegaafde leerlingen in ons reguliere onderwijs niet gaat herkennen.
Ik ben fan van de beschrijving van Renzulli. Hij spreekt niet over DE hoogbegaafde (als een zelfstandig naamwoord). Hij spreekt uitdrukkelijk van hoogbegaafd gedrag (bijvoeglijk naamwoord) hetgeen je kunt zien:
- bij bepaalde mensen als bepaalde kenmerken samenvallen en dus niet bij alle mensen;
- op bepaalde momenten en niet alle momenten;
- in bepaalde gebieden, namelijk die hun interesse hebben, en dus niet in alle gebieden.
Je bent dus niet de hoogbegaafde. Het kan wel zijn dat er herkenning is te vinden in hoogbegaafd gedrag als bepaalde kenmerken samenvallen in een bepaald moment van een bepaald interessegebied. Maar dit betekent niet dat je dit onveranderlijk altijd bent, doet of laat zien. Geen enkel mens is continue één beschrijving. Nooit en niemand. Dit betekent ook dat het géén enkele zin heeft om te zeggen dat een leerling de beschrijving ‘hoogbegaafdheid’ continue zichtbaar moet maken. Dit kan niet.
Hoogbegaafde leerlingen blinken dus niet altijd en overal in uit.
Misverstand 2
We moeten ons ook realiseren welke boodschap we hoogbegaafde leerlingen meegeven als we schrijven: op deze school kunnen hoogbegaafden uitblinken. Hier zit het volgende misverstand in: we beoordelen de prestatie van de hoogbegaafde leerlingen ten opzichte van een andere groep: de gemiddelde groep. Dit kan verwachtingen met zich meebrengen: altijd en in alles moeten uitblinken, anders ben je niet meer hoogbegaafd.
Ik zou graag willen dat iets anders wordt uitgedragen. De hoogbegaafde leerling is niet aan het uitblinken op zo’n school, maar krijgt (eindelijk) onderwijs die past bij zijn of haar niveau en tempo. Zoals elk kind dit krijgt in Nederland. De hoogbegaafde leerling krijgt de gelegenheid op eigen niveau en tempo te werken en dit is wezenlijk een andere boodschap dan uitblinken.
De maatschappij oordeelt namelijk makkelijk over intellectueel uitblinken bij kinderen. De maatschappij zal niet snel oordelen over het feit dat elk kind recht heeft op onderwijs op eigen niveau en tempo. Dat is veel beter verteerbaar. Laten we dat dan ook communiceren.
Hoogbegaafde leerlingen willen dus ook onderwijs op eigen niveau en tempo.
Misverstand 3
En dan komen we bij de volgende aanname: ze moeten ook gewoon kind kunnen zijn. Ik moet dan toch lachen: dit ZIJN ze toch al, ze ZIJN toch kind? Natuurlijk snap ik de onderliggende boodschap: de school is niet bezig met de hele tijd wiskundige opdrachten te geven, want ze mogen ook buiten knikkeren.
Maar besef je eigenlijk wel wat je zegt?
Stel: een gemiddeld begaafd kind op een reguliere school krijgt op eigen niveau en tempo het reguliere schoolwerk. Zeg je dan als school: onze leerlingen kunnen bij ons ook gewoon kind zijn? Nee, dat wordt nergens expliciet gedaan.
Waarom doe je dit dan wel bij een hoogbegaafd kind? Een hoogbegaafd kind krijgt op eigen niveau en tempo schoolwerk. En natuurlijk doet dit kind ook nog andere dingen zoals alle andere kinderen. Tot aan je dood kan je nog ‘gewoon kind’ zijn. Blijf verwonderen en spelen.
Door dit zo expliciet te zeggen: die hoogbegaafde leerlingen kunnen ook gewoon nog kind zijn maak je ze onbedoeld ‘raar en anders’ ten opzichte van een andere groep. Niet nodig.
Ze MOETEN niet gewoon ook kind zijn. Ze ZIJN kind.
Misverstand 4
Tot slot nog één misverstand dat besloten ligt in deze aannames. We hebben blijkbaar een concept bedacht over hoe het eruit ziet als ‘je gewoon kind bent’. En blijkbaar hebben wij bedacht dat dit niet kan zijn als je wiskundige stellingen aan het onderzoeken bent.
Blijkbaar hebben wij bedacht dat als je tikkertje doet of ganzenborden dat je dan wel ‘gewoon kind’ bent. Maar je bent niet gewoon kind als je speelt met: getallen, formules, materialen of stofjes, woorden, boeken, informatie, maatschappelijke vraagstukken of inhoudelijke gesprekken. Dat type spelen is geen kind zijn.
Waar hebben we het eigenlijk over als we het over ‘kind zijn’ hebben? Gaan we dan weer het ene kind vergelijken met een ander kind? Dat kind is meer kind, dan dat andere kind?
Wat volgens mij veel beter uitdrukking geeft aan wat we willen zeggen is het volgende: ieder kind heeft recht op ontspanning en hoeft niet continue te leren. Maar dit is wezenlijk iets anders, dan zeggen dat hoogbegaafde leerlingen ook ‘kind moeten zijn’. Je gaat dan oordelen over wat deze kinderen leuk vinden om te doen of te leren en dit indirect afdoen als ‘dat is niet gezond, je moet kind zijn’.
Ja, hoogbegaafde leerlingen hebben ook ontspanning nodig. Hoe die ontspanning er uitziet, is voor elk kind anders. Maar ze ZIJN kind.
Afsluiting
Ik hoop de zin ‘Op deze school kunnen hoogbegaafden uitblinken maar ook ‘gewoon kind’ zijn’ niet meer tegen te komen. Om de misverstanden een kans te geven uit de maatschappij te verdwijnen. Je kunt namelijk ook dit als boodschap uitdragen:
‘Op deze school kunnen hoogbegaafde leerlingen op eigen niveau en tempo werken én ontspannen’.
Precies zoals elk ander kind in het onderwijs.
We vinden het fijn als je onze blogs deelt. Voor veel blogs hebben we een PDF gemaakt. Je kunt dit dan downloaden en delen: de bronvermelding staat daarin.
Let op: wij hebben dyslexie en je wordt in onze teksten dus met onze imperfectie geconfronteerd 🙂 . We kiezen voor gratis veel leesvoer maken zonder extra kosten.
Niks missen?
Het is fijn als passend onderwijs ook voor (hoog)begaafde leerlingen wordt gerealiseerd. Wij zetten ons daarvoor in. We delen elke 2 weken gratis een blog met een cadeautje.Wil je niks missen? Schrijf je in voor onze inspiratiemails.
Wat een geweldige blog, wat een heldere uitleg over de onderliggende aannames en hoe dat álle kinderen tekort doet, door op deze manier verschillen te benadrukken. Dank je
Dankjewel Jacqueline! Ik had inspiratie voor twee blogs vandaag (stormachtige zondag én op bed met corona). Fijne dag voor jou!
Beste Sonja,
Ik had moeite de essentie van je tekst, die je kennelijk vol vuur geschreven hebt te vatten. Wat wilde je mij, je lezer, nu duidelijk maken? En waarom eigenlijk?
.
Volgens mij gaat het bij HB niet zozeer over “gedrag van de leerling”, maar over de oorzaak , die aan zijn/haar gedrag ten grondslag ligt. Die oorzaak is zijn denkwijze, hoe die special brains werken, de wijze waarop deze mensen informatie opnemen en verwerken. In sommige gevallen leidt dit tot gedrag, dat jij beschrijft. Hier zouden leerkrachten zich meer bewust van kunnen worden.
Ik ben benieuwd naar je reactie! Beterschap met je Corona.
Hoi Ineke,
Bedankt voor de beterschap 🙂 .
De essentie van het blog kan ik kort samenvatten. Ik heb regelmatig zinnen gelezen in de trant van:
‘Op deze school kunnen hoogbegaafden uitblinken maar ook ‘gewoon kind’ zijn’.
Ik vind dit een rare zin en het werkt bevestiging van vooroordelen in de hand. Die wil ik graag de wereld uithelpen.
Wat vind ik raar? Dat ze ook gewoon kind kunnen zijn. Dat wordt namelijk nooit geschreven over andere kinderen die niet hoogbegaafd zijn. Verdere informatie staat in mijn blog.
Welk vooroordelen zitten in de zin: wat wordt vaak geloofd door de maatschappij? Dat hoogbegaafden uitblinken op een school. Nee, dat is helemaal niet altijd zo. Dat een hoogbegaafde leerling niet gewoon kind is. Nou, dat zijn ze gewoon, ook als ze spelen met andere dingen dan andere kinderen, wat er misschien voor ons te volwassen uitziet. Verdere informatie staat in mijn blog.
En mijn conclusie van mijn blog is dus ook, als zij naar een voltijds HB school gaan (want daar gaat het blog over) zeg dan niet:
‘Op deze school kunnen hoogbegaafden uitblinken maar ook ‘gewoon kind’ zijn’
Maar communiceer:
‘Op deze school kunnen hoogbegaafde leerlingen leren op eigen niveau en tempo. En ook ontspannen’
Net als elk ander kind in Nederland.
Zie je het verschil in deze twee zinnen. Maak de groep niet raar en anders. Het gaat niet om uitblinken of gewoon kind zijn. Ze willen niet anders zijn dan de rest. Draag dit niet steeds uit: dat uitblinken, dat wonderkind, als ze naar een voltijds HB setting gaan. Dit doe je ook niet bij speciaal onderwijs. Je zegt ook bij speciaal onderwijs dat daar kinderen op hun niveau mogen werken en ontspanning krijgen.
Helpt dit?
Wauw, heel mooi! Over beide onderwerpen heb ik al eens discussies over gehad. Ik was de hele tekst aan het knikken, want dit is inderdaad waar ik ook tegenaan liep!