Ik zag een artikel van De Monitor over het brein, hoogbegaafdheid en onderwijs. De onderzoeker in het artikel schreef over de hoogbegaafde kinderen. Het artikel heeft een hoog risico om twee vooroordelen over hoogbegaafdheid erin te lezen en daarmee weer breed te gaan verspreiden:

  1. Hoogbegaafde kinderen lopen sociaal-emotioneel achter.
  2. Hoogbegaafde kinderen zijn hoogpresterend.

Het artikel had niet de intentie om deze vooroordelen te promoten. Maar de gemiddelde lezer leest dit er wel in. Er kwamen dan ook veel reacties op dit punt.

En er is ook een correctie gekomen vanuit De Monitor en de onderzoeker. Ze hebben specialisten op het gebied van hoogbegaafdheid het woord gegeven. Heel mooi. Het heeft mij in ieder geval geïnspireerd om vooroordelen en misverstanden weer eens onder de loep te nemen.

Ik wil starten met het misverstand: hoogintelligent versus hoogbegaafd.

Al jaren gaat er een lijstje rond met het verschil tussen hoogintellingent en hoogbegaafd. Dit lijstje suggereert dat je of het ene of het andere mogelijk bent. Ik heb dit lijstje nooit gebruikt in onze opleidingen en studiedagen. Soms vragen leerkrachten en schooldirecteuren expliciet om dit verschil uit te leggen. En dan maak ik graag een paar dingen helder.

Ik maak allereerst helder dat ik dit lijstje niet ga gebruiken. Want ik vind dat dit lijstje tot misverstanden kan leiden en zelfs stigmatiserend is voor hoogbegaafde kinderen.

Google maar eens willekeurig op ‘hoogintellingent versus hoogbegaafd’. Je vindt dan bijvoorbeeld een artikel van een online magazine voor bewuste ouders.

En daar staat als conclusie in het artikel over dit lijstje:

“Het verschil tussen hoogbegaafden en hoogintelligenten is duidelijk te merken op school, in relaties met mensen onderling en thuis. Een hoogintelligente wordt gezien als een slim iemand, die goede cijfers haalt. Terwijl een hoogbegaafd kind ook gezien kan worden als een ‘vreemd’ iemand, die zich wat afzondert van de groep.”

Wat een aannames. Vooroordelen. Misverstanden. Maar dit gebeurt dus met lijstjes die rond zwerven zonder de achtergrond te kennen.

Laten we eens kijken wat het lijstje in beeld brengt.

© Copyright – Wil je het artikel of een video, geheel of gedeeltelijk, kopiëren en delen? Lees dan eerst de vermelding onder het artikel.

Dit lijstje suggereert dat je moet kiezen: je doet of het één of het ander. Want dan kunnen we vaststellen of je hoogintellingent bent of hoogbegaafd.

En dan ga ik nu een paar kritische vragen stellen.

Geloof jij dat:

  • Hoogbegaafden geen antwoorden kennen?
  • Hoogbegaafden niet ervaren kunnen zijn in van buiten leren?
  • Hoogbegaafden niet hard werken?
  • Hoogbegaafden niet met interesse kunnen luisteren?
  • Hoogbegaafden niet van leeftijdgenoten genieten?
  • Hoogbegaafden niet tevreden kunnen zijn over eigen leren / kunnen?

Geloof je dit? Ik noem niet alle kenmerken van het lijstje. Maar ik wil je laten ervaren dat het lijstje tot misverstanden en het in stand houden van vooroordelen en overtuigingen kan leiden.

Wat gaat hier mis?

In dit lijstje gaat iets heel simpels mis. Het is zo simpel. En dat maakt het in één klap ook helder. Het verruimt je blik.

Hoogintelligent = een eigenschap of beter gezegd een normering van je cognitie.
Hoogbegaafd = een combinatie van eigenschappen, waartoe ook de eigenschap van hoogintelligent behoort.

Er gebeurt dus iets raars in het lijstje. Je wilt een checklist maken om hoogbegaafdheid te duiden. Je haalt vervolgens één eigenschap van hoogbegaafdheid eruit: namelijk hoogintelligent. En die eigenschap zet je tegenover hoogbegaafdheid. Als je de kenmerken hebt van hoogintelligent, dan ben je niet hoogbegaafd. Maar dit is toch raar? Hoogbegaafdheid is namelijk ook hoogintelligent zijn.

Een hoogbegaafd persoon kan dus het gedrag van beide lijstjes vertonen. Het is op deze manier geen bruikbaar lijstje.

Het lijstje verheldert een aantal gedragingen, die herkenning kunnen opleveren. Maar de kans is ook groot dat er verkeerde conclusies worden getrokken.

En erger: dat mensen het lijstje gaan gebruiken en gaan geloven dat hoogbegaafde kinderen het werk niet afmaken, niet hard kunnen werken, niet kunnen genieten van leeftijdgenoten…………..en meer van dit soort misverstanden.

En dit leidt weer tot een volgend risico: geen passend onderwijs. Het lijstje leidt zomaar tot een vicieuze cirkel. Kijk maar naar onderstaand verloop: een stukje humor.

  • Je checkt eerst of het kind hoogbegaafd is.
  • Je conclusie is ‘ja’.
  • De hoogbegaafdheid betekent dat het kind niet hard werkt.
  • En dus moet het kind eerst maar eens stoppen met hoogbegaafd te zijn en alleen hoogintelligent zijn. Want het kind moet wel hard werken op school: om bijvoorbeeld in aanmerking te komen voor verrijking.
  • Fijn: het kind werkt hard. Het is hoogintelligent geworden. Nu kan het kind verrijking krijgen.

O, maar wacht even, het kind is hoogintelligent geworden, dus krijg je nu niet het programma voor hoogbegaafden. Humor 🙂

Ik geloof dat ik het concept van dit lijstje nu wel genoeg heb vermalen als het op deze manier in de praktijk wordt gebruikt.

Wil je nog veel meer verheldering en praktische toepassing? Volg dan onze jaaropleiding specialist hoogbegaafdheid.

© Copyright
Onze artikelen en video’s worden gemaakt om te delen. Maar. De artikelen en video’s mogen niet gekopieerd en gedeeld worden zonder bronvermelding. Wij hopen met onze gratis informatie én verwijzing naar onze dienstverlening bekend te worden op alle scholen van Nederland. Hiermee bereiken we mensen in het onderwijs die mogelijk gebruik maken van onze dienstverlening. Dit is goed voor alle (hoog)begaafde leerlingen die nog géén passend onderwijs ontvangen. Daar doen we het voor!

Wil je het artikel of een video (gedeeltelijk) kopiëren en delen? Vermeld dan altijd de volgende gegevens:

URL (website link) van het originele artikel of video
Auteur: Sonja Morbé (www.wijssein.nl) of Merel Sprong (www.onderwijsmetstijl.nl)
Website : www.specialisthoogbegaafdheid.nl

Heel fijn als je de informatie deelt!