Dit blog is het begin van een tweeluik over het directe instructiemodel. Dit model staat bekend als een bewezen effectieve manier om differentiatie in de klas vorm te geven. Het is een model waarin de stappen die horen bij directe instructie, voor drie verschillende niveaugroepen, systematisch en doelgericht aangepakt worden. Graag wil ik dit organisatiemodel eens bekijken in het kader van passend onderwijs voor hoogbegaafde leerlingen.
Ik heb zelf ervaring met het lesgeven volgens dit model. Als groepsleerkracht deelde ik de leerlingen in drie basisgroepen in en gaf ik bijna dagelijks via deze structuur les. Nu wil ik het model eens onder de loep nemen vanuit mijn blik als specialist hoogbegaafdheid.
In dit blog vind je drie aandachtspunten voor hoogbegaafde leerlingen.
1 Zwakke leerlingen worden er beter van
Uit de vele meta-analyses die gedaan zijn rondom het directe instructiemodel, blijkt dat de zwakke leerlingen veel baat hebben bij deze onderwijsstrategie. Ze gaan enorm vooruit op het vlak van de cognitieve leerdoelen. Of de sterke leerlingen ervan profiteren, dat blijkt niet uit de analyses. Op groepsniveau is er wel gekeken en daaruit bleek dat er voor de groep als geheel een positief effect is. Wat het effect is bij de hoogbegaafde leerlingen, kan ik niet achterhalen. En het effect zou wel eens behoorlijk tegen kunnen vallen zijn als je naar mijn volgende twee punten kijkt.
2 Bestaan er instructieONafhankelijke leerlingen?
Samen met het directe instructiemodel is de term instructieonafhankelijk in het onderwijs bekend geworden. Deze term vind ik op zijn zachtst gezegd, onhandig. Onafhankelijk zijn van instructie zegt wat mij betreft dat je iets al kan. Ga maar na: wanneer heb jij geen instructie bij een taak op je werk nodig? Als je de taak al kunt uitvoeren, als je al weet wat je te doen staat. Hier komt geen leren bij kijken, sterker nog, de kans is groot dat het om een routine gaat.
Het kan natuurlijk zo zijn dat je liever op een andere manier dan luisteren naar de leerkracht aan je instructie komt. Ik denk hierbij aan de vele how-to-filmpjes op Youtube. Maar wat mij betreft is dit nog steeds leren via instructie.
Heb je genoeg aan een korte instructie? Dan is de kans groot dat de taak geen uitdaging voor je is. Vaak lijken dit soort taken al op iets wat je nu ook al doet en is de verandering klein. Een grote denksprong wordt er vast niet van je gevraagd. Leren met behulp van een korte instructie, zegt iets over de extreem kleine stapjes die gezet worden in het leerproces. Terwijl het leertempo van de hoogbegaafde leerlingen juist hoger is dan die van de rest van de klas. Leren via heel kleine stapjes… tja, ik zou snel afhaken. Mijn dagdromen zijn uitdagender dan dat!
3 Zichtbaar minder aandacht en extreem veel verwerkingstijd
Kijk nog even naar het schema van het directe instructiemodel, hierin zie je dat er een stuk minder instructie naar de instructieonafhankelijke leerlingen gaat. Stel nu dat je voor meerdere vakken in deze groep zit omdat je snel leert. Wat betekent dit dan? Twee dingen:
Ten eerste dat je minder aandacht ontvangt van de leerkracht. Door gebruik te maken van dit model gaat de aandacht automatisch naar de middengroep en de zwakke leerlingen. Werk je regelmatig met dit model, dan krijgt een deel van de kinderen structureel minder aandacht. Dit hoeft het leren van de basisstof niet in de weg te staan. Waarschijnlijk redden de zogenaamde instructieonafhankelijke leerlingen het wel. Dan kom ik op het volgende punt.
De leerlingen die weinig instructie ontvangen, krijgen zeer waarschijnlijk veel minder uitdagend werk aangeboden. Voor de hoogbegaafde leerlingen zou in theorie het tempo van het basisaanbod hoger kunnen liggen. Op dit moment krijgen ze de stof in kleine stapjes aangereikt waardoor ze prima met minder instructie toekunnen. Alleen, wanneer je geen extra stof aanbied (verrijkingswerk, plustaken) hebben de kinderen ook nog eens MEER tijd om die kleine stapjes te verwerken. Is dat nu nuttig?
We bieden een langzame leerlijn aan en geven deze kinderen in verhouding bijzonder veel verwerkingstijd. Makkelijk voor de organisatie van differentiatie in de klas. Maar er ontstaat duidelijk een gat in het aanbod. Om het onderwijs echt passend te maken, is er meer aanvullend aanbod nodig voor de hoogbegaafde leerlingen. En ja, dat aanvullende aanbod vraagt weer om instructie…
In mijn volgende blog zal ik bij het directe instructiemodel een aantal tips delen om een poging te doen dit model beter te laten aansluitend bij de hoogbegaafde leerlingen.
We vinden het fijn als je onze blogs deelt. Voor veel blogs hebben we een PDF gemaakt. Je kunt dit dan downloaden en delen: de bronvermelding staat daarin.
Let op: wij hebben dyslexie en je wordt in onze teksten dus met onze imperfectie geconfronteerd 🙂 . We kiezen voor gratis veel leesvoer maken zonder extra kosten.
Niks missen?
Het is fijn als passend onderwijs ook voor (hoog)begaafde leerlingen wordt gerealiseerd. Wij zetten ons daarvoor in. We delen elke 2 weken gratis een blog met een cadeautje.Wil je niks missen? Schrijf je in voor onze inspiratiemails.