Regelmatig kijk ik naar vraagstukken die op social media worden gedeeld over passend onderwijs voor (hoog)begaafde leerlingen. Dit helpt mij om voor iedereen gratis content te maken over vragen die in de praktijk leven. In één van die vraagstukken ging het over een 145+ leerling uit de plusklas; 145+ betekent de uitzonderlijk hoogbegaafde leerling (UHB). In de casus ging het over het feit dat de plusklasleerkracht aangaf dat het niet de eerste keer is dat een (hoog)begaafde leerling een Vmbo-TL advies krijgt. Zij vroeg zich af hoe hier mee om te gaan.

Ik heb eerder een blog geschreven over de minderheidsgroep 145+ leerlingen. Daar wil ik nu niet op in gaan. Ook wil ik even niet in gaan op wat je moet doen met een Vmbo-TL advies bij een uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen, want dit is inderdaad in de praktijk herkenbaar. Een voorbeeld beschreef ik in het blog: passend onderwijs advies.

Waar wil ik het dan wel over hebben?

Ik wil in gaan op een antwoord van een andere plusklasleerkracht. Zij gaf het volgende antwoord op het vraagstuk:

“Dit is precies waarom mijn plusklas (op een basisschool in gemeente X) ook uitgaat van Cito-scores bij aanname. Het is in deze omgeving gewoon niet aan ouders uit te leggen dat een kind op de basisschool wél in de plusklas zit, maar níet automatisch vwo-advies krijgt.”

Zoals ik het als buitenstaander lees, staan hier nu de volgende drie aannames:

1. Ouders gaan ervan uit dat als hun kind in de Plusklas ook een vwo advies gaat krijgen.
2. Wij willen ouders niet teleurstellen en dus kiezen we voor een selectiebeleid voor de Plusklas, die gericht is op leerlingen die een vwo advies gaan krijgen.
3. Leerlingen met een hoge Cito-score krijgen en vwo-advies. Deze leerlingen zijn de doelgroep van de Plusklas.

Graag ga ik deze 3 aannames nader bekijken.

Aanname 1: verwachting van ouders

Er zijn ouders die de verwachting hebben dat hun kind vwo advies ontvangt, als hun kind deelneemt aan de Plusklas. Dat begrijp ik. Er zijn vast ook ouders die een andere verwachting hebben. Of ouders die daar helemaal niet mee bezig zijn. Kortom: ouders zijn er in alle soorten en maten.

Maar stél dat alle ouders de verwachting hebben dat deelname Plusklas ook betekent een vwo advies.

Wat is dan het probleem?

Zijn de ouders het probleem: hebben zij een te hoge of niet realistische verwachting? Is de Plusklas en/of reguliere groep het probleem: is daar wel of niet voldoende deskundigheid om dit te realiseren?

Door te kiezen voor een ander selectiebeleid om tegemoet te komen aan de verwachtingen van ouders zeg je dus indirect dat de hoge verwachtingen van ouders het probleem is, waar deze selectie-drempel als oplossing voor wordt gezocht.

In mijn ogen klopt dit niet én veroorzaakt dit een groter probleem.

Als je een leerling bent die in aanmerking komt voor compacten, dan ben je een leerling die sneller de reguliere kerndoelen beheerst. Je hebt overbodige oefening en herhaling niet nodig. En dus kom je in aanmerking voor verrijking. De verrijking bestaat uit een passend aanbod in Plusklas en/of binnen de reguliere groep.

Iedereen weet dat dit niet om de vmbo-TL leerlingen gaat. Die hebben namelijk precies het passend aanbod met de reguliere methode. Iedereen verwacht dat dit gaat om havo+ of vwo leerlingen. Dit is dus géén verwachting van ouders. Dit is gewoonweg logisch, voor iedereen, ook voor de leerkrachten.

De verwachting is logisch en dus niet het probleem.

Maar.

Door de verwachting van ouders wél als het probleem te zien en je selectiebeleid daarom aan te passen introduceer je als school pas echt een probleem!

Je creëert je eigen blinde vlek om niet langer meer alle potentiële leerlingen op school te zien die een Plusklas nodig hebben. Je ontneemt een deel van de leerlingen de kans om hun potentie te laten ontwikkelen. Je gaat op safe spelen (leerlingen met hoge Cito-scores) en je verdoezelt het echte probleem.

Wat is het echte probleem?

Dat je niet heel helder en regelmatig vertelt dat ‘alleen een Plusklas’ zeer beperkte invloed heeft op de didactische resultaten van het kind. En de didactische schoolresultaten van groep 6 tot en met 8 zijn nog altijd leidend voor het schooladvies: met name begrijpend lezen en rekenen. Een Plusklas van 3 uur per week staat niet in verhouding met de vele uren in de groep.

Wat mogen ouders dus verwachten?

Als hun kind niet vanaf groep 1 tot en met groep 8 consequent door elke leerkracht écht een passend onderwijsaanbod heeft gekregen op eigen niveau en tempo, dan mag je verwachten dat de potentie van je kind mogelijk niet volledig tot zijn recht komt. Uit mijn onderzoeken bij meer dan 500 scholen lukt dit 70% van de scholen ook nog niet: om in élke groep passend aanbod en begeleiding te geven door elke leerkracht.

Dan mag je als ouders dus afwachten dat het wellicht toch nog een vmbo-TL of havo advies wordt. De Plusklas heeft slechts zeer geringe invloed op de didactische resultaten. Dit is de praktijk en de eerlijke waarheid.

Los het probleem dus op door de juiste verwachting te vertellen over wat bereikt wordt in een Plusklas, vertel waar het schooladvies op gebaseerd wordt & creëer niet onbewust een grote blinde schoolvlek door aanpassing van het selectiebeleid.

Aanname 2 en 3: ouders teleurstellen en doelgroep van de Plusklas

Om ouders niet teleur te stellen selecteer je alleen nog leerlingen met een hoge Cito score voor de Plusklas. Op safe spelen noem ik dit. Dan klopt alles volgens de verwachting: kinderen in de Plusklas krijgen inderdaad een vwo advies.

Wat je feitelijk doet, is je doelgroep formuleren. Lees hiervoor ook mijn blog: Wie mag er in de Plusklas?

In dit geval kies je binnen de begaafdheidsprofielen van Betts en Neihart voor het profiel: zelfsturend autonoom profiel. Dit zijn de leerlingen die je inderdaad kunt selecteren op basis van Cito-scores (gestandaardiseerde testscores).

De andere begaafdheidsprofielen laat je bewust buiten beschouwing zijnde:

• Aangepast succesvol profiel
• Onderduikend profiel (onderpresteren)
• Uitdagend creatief profiel
• Dubbel bijzonder profiel (twice-exceptional)
• Risicoleerling (drop-out/thuiszitter)

Het kan zeker gerechtvaardigd zijn om je selectiebeleid op één profiel te baseren. Mits je onderbouwing klopt. Bijvoorbeeld omdat de school nog aan het begin van ontwikkeling staat en leerkrachten nog eerst de makkelijke begaafdheidsprofielen moeten leren signaleren en moeten kunnen begeleiden. Na signaleren moet je namelijk ook kunnen begeleiden.

Maar de onderbouwing ‘ouders verwachten vwo advies’ gaat er bij mij niet in als rechtvaardiging voor je selectiebeleid.

Ga je dit wél als onderbouwing gebruiken voor schoolbeleid?

Je gaat dan zwak schoolbeleid uitvoeren.

Wat je wilt voorkomen, teleurgestelde ouders, ga je juist creëren.

Je gaat leerlingen afwijzen voor de Plusklas die het nodig hebben. Terwijl je probleem ergens anders zit. Het probleem is niet de verwachting van ouders. Er is heldere communicatie nodig: vertel ouders over de realistische invloed van de Plusklas en schooladviezen (zie mijn toelichting bij aanname 1).

Tot slot nog een aanwijzing op basis van het onderzoek van ir. Loek Zonnenberg d.d. 10 februari 2022. Met zijn schriftelijke toestemming mag ik zijn rapport verspreiden: Situatieanalyse voltijd primair onderwijs (PO) voor hoogbegaafden (HB) in Nederland.

Uit dit onderzoek blijkt dat een voltijds hoogbegaafdenonderwijs een betere leeropbrengst heeft dan de Plusklas. Uit dit onderzoek wordt naar voren gehaald dat bijna alle hoogbegaafde PO leerlingen in de plusklassen problemen ervaren die niet (voldoende) door de school kunnen worden opgelost: 99% heeft problemen op school vanwege HB-zijn (voornamelijk verveling en sociale isolatie), waarbij de school in 85% van de gevallen heeft geprobeerd te helpen. Echter 73% van alle leerlingen heeft uiteindelijk geen werkende oplossing binnen het reguliere PO met een plusklas gevonden.

De Plusklas is vaak maar 3 uurtjes in de week (soms slechts 20 minuten!), dat is te gering, zeker als er ook nog eens nauwelijks passend aanbod op niveau is in de klas. Het schooladvies zal meer gebaseerd zijn op wat didactisch is geleerd in de reguliere groep.

Heeft de Plusklas dan géén waarde?

Jawel! Zeker!

De Plusklas heeft héél véél waarde. Ook als er géén passend aanbod wordt gedaan in de reguliere groep. Het is regelmatig de enige strohalm voor een kind om nog naar school te komen. Om nog aansluiting te voelen: ontwikkelingsgelijken en gelijkgestemden. Om nog te voelen er te mogen zijn. Om te weten dat je niet alleen bent. Om te beseffen dat je nog naar school wilt komen en géén thuiszitter wordt. En soms om nog te willen leven.

Is dat alles (ironisch bedoeld)?

Nee, er wordt namelijk heel veel geleerd waar deze leerlingen in de toekomst veel aan gaan hebben. Maar dat rapporteren we niet in het schooladvies.

Bovendien zie je juist in het onderzoek dat je de Plusklas niet in een isolement moet zetten. Het moet onderdeel zijn van een volwaardig curriculum voor (hoog)begaafden: er moet ook écht iets in de reguliere groep gebeuren op een ander niveau en tempo. Anders is de stap naar voltijds hoogbegaafden onderwijs de enige uitweg nog.

Ik kan hier een volgend blog over schrijven, de relevante waarde van de Plusklas, maar verwijs nu alvast graag naar collega Sascha Brandse die alles kan vertellen over de waarde van een Plusklas en het gebruik van PlusJeKlas.

Niks missen?

Het is fijn als passend onderwijs ook voor (hoog)begaafde leerlingen wordt gerealiseerd. Wij zetten ons daarvoor in. We delen elke 2 weken gratis een blog met een cadeautje.Wil je niks missen? Schrijf je in voor onze inspiratiemails.